Dolina kraljeva ili na arapskom jeziku Biban el-Muluk, je pustinjska dolina smeštena na desnoj obali reke Nil, u blizini egipatskog grada Luksora, koji se nalazi na suprotnoj obali reke. Predstavlja deo kompleksa grobnica poznatog kao Tebanske nekropole drevne egipatske prestonice Tebe i zajedno sa ovim kompleksom nalazi se na listi UNESCO-ve kulturne baštine od 1979. godine. Iznad doline uzdiže se brdo piramidalnog oblika Al- Kurn, u starom Egiptu poznato kao „Kruna Tebe“. Nekropola u Dolini kraljeva sastoji se od grobnica izgrađivanih tokom perioda Novog carstva (16.-11. vek p.n.e.), tačnije za vreme vladavine faraona 18., 19. i 20. dinastije. Na području Doline kraljeva do sada su otkrivene ukupno 63 grobnice u kojima su sahranjivani faraoni i njihovi najbliži srodnici, kao i istaknuti članovi tadašnjeg egipatskog plemstva. Zapadni deo doline ima samo 4 grobnice, dok se u istočnom delu nalazi ukupno 59 grobnica.

Najstarija pronađena grobnica pripada Tutmosu I, egipatskom faraonu od 1506. do 1493. godine p.n.e. On je, za razliku od svojih prethodnika koji su sahranjivani u raskošnim grobnicama, želeo da bude sahranjen na tajnom i nedostupnom mestu. Tako je njegova grobnica izdvojena od dotadašnjih monumentalnih zdanja podizanih 1.700 godina unazad, a arhitekta Ineni je za mesto Tutmosovog zagrobnog života odabrao stenu u podnožju brda. Do dna jaruge u steni, gde je trebalo smestiti sarkofag, isklesano je strmo stepenište. Radovi na izgradnji Tutmosovog groba obavljani su u najvećoj tajnosti, a pretpostavlja se da su ih izvodili ratni zarobljenici, koji su, nakon što je grobnica sazidana, verovatno pobijeni. Faraoni koji su vladali nakon Tutmosa I sledili su njegov primer, a poslednji faraon koji je sahranjen u Dolini kraljeva je Ramzes XI.

Međutim, ni ovako izolovane grobnice nisu mogle biti sačuvane od pljačkaša. Bez obzira što su ih čuvali najbolji stražari, one su neprekidno pustošene, a među kradljivcima posebno je bio popularan predmet amulet. Ova amajlija, poznata i kao „skarab srca“, pri pogrebnoj ceremoniji polagana je na srce faraonove mumije, jer se verovalo da donosi sreću faraonima kada se sudnjeg dana ocenjuju njihovi ovozemaljski postupci i obezbeđuje im večni mir u zagrobnom životu.

Iako je u periodu vladavine Ramzesida (19. i 20. dinastija) popularnost Amona počela naglo da opada, a njegovi sveštenici da gube autoritet, ti sveštenici su ipak ostali verni egipatskim vladarima. Oni su, da bi sprečili dalje skrnavljenje grobnica i obezbedili faraonima mirno počivanje, počeli tajno da prenose mumije na druge lokacije. Posle duge potrage za dovoljno tajnim i skrivenim mestom, sveštenici su odlučili da sve mumije premeste u jednu pećinu na obližnjoj planini Deir el-Bahri. Mumije su iz svojih sarkofaga prenošene noću, sveštenici su ih obeležavali i smeštali u novu odaju, na dubini od 12 metara. Tako je oko 40 mumija egipatskih faraona dobilo večni mir u skrivenoj pećini nepristupačne planine. Tamo su ostale gotovo 3.000 godina.

Ovo skrovito mesto je 1875. godine, sasvim slučajno, otkrio jedan mladić iz obližnjeg sela Kurna. Preostalo blago koje su sveštenici zajedno sa mumijama preneli ovde, taj mladić i njegova braća pljačkali su i prodavali narednih 6 godina, a 1881. godine pljačkaši su konačno raskrinkani. Oni su vratili samo manji deo vrednih predmeta, a mumije i preostalo bogatstvo su preneti u prostorije Egipatskog muzeja u Kairu, gde se i sada nalaze.

Danas Dolina kraljeva, kao uostalom i celokupno područje drevnog grada Tebe, predstavlja jedno od najznačajnijih arheoloških nalazišta u čitavom svetu i jednu od najposećenijih turističkih destinacija u Egiptu.

Prilikom obilaska Doline kraljeva najpre se posećuje zgrada u kojoj se mogu videti trodimenzionalna maketa doline i neki od dokumentarnih filmova u kojima se opisuju grobnice, njihova istorija i život egipatskih faraona. Zatim se kreće u obilazak grobnica, od kojih je svega 18 otvoreno za javnost. Prilikom njihove posete moraju se poštovati stroga pravila o kojima računa vode brojni čuvari. Obilazak mora da protekne u potpunoj tišini, a svako snimanje kamerom ili mobilnim telefonom je najstrože zabranjeno.

Sve grobnice imaju gotovo istu strukturu. Ulaz u steni vodi do dugačkog hodnika koji se spušta sve do krajnje odaje u kojoj se nalazi sarkofag faraona. Svi zidovi hodnika oslikani su scenama iz božanskih knjiga (Knjiga zemlje, Knjiga kaverni itd.), dok je tavanica, koju pridržavaju pilari, oslikana motivima iz Knjige neba. Na zidovima se, takođe, nalaze i slike sa detaljima iz života faraona. Sa leve i desne strane hodnika postoje brojne niše, kao i ulazi u ostale prostorije. Zavisno od dužne vladavine faraona i njegove moći, neke grobnice imaju i po više od 100 soba. U grobnicama su se nalazili i brojni vredni predmeti, kako iz svakodnevnog života, tako i oni pravljeni specijalno za grobnicu i zagrobni život faraona. Prema verovanju, ti predmeti su obezbeđivali lagodan boravak faraona u svom večnom domu. Da bi se grobnice zaštitile od eventualnih pljački, one su imale razne mehanizme odbrane (lažne prostorije i hodnici, skrivene provalije, zamke itd.), koji, ruku na srce, nisu puno pomogli u sprečavanju pustošenja i skrnavljenja ovih drevnih egipatskih svetinja.

Najpoznatija, a ujedno i poslednja otkrivena je Tutankamonova grobnica. Na njeno otkriće čekalo se sve do 1922. godine i upravo zahvaljujući činjenici da je bila zatrpana pod zemljom, ona je i jedina grobnica u Dolini kraljeva koja nije opljačkana. Ova grobnica ima hodnik dug 9 metara, levo od njega je soba sa nameštajem i brojnim predmetima, dok se desno nalazi glavna odaja, povezana sa trezorom. U pronađenom sarkofagu nalazila su se 3 kovčega, smeštena jedan u drugi. U najvećem, drvenom kovčegu, ukrašenom poludragim kamenjem, bio je smešten manji pozlaćeni kovčeg, na kome su se nalazili laneno platno i venci cveća. U najmanjem kovčegu, izrađenom od čistog zlata i teškom oko 110 kg, pronađena je potpuno nedirnuta Tutankamonova mumija sa zlatnom maskom koju krasi poludrago kamenje. Svi vredni predmeti, njih oko 3.500, izrađeni uglavnom od zlata, kao i sarkofag i mumija Tutankamona, danas se nalaze u Egipatskom muzeju u Kairu. Pored Tutankamonove grobnice, najveću pažnju turista privlače grobnice Ramzesa I, II, III, IV, VI i IX, Horemheba, Amenhotepa II, Setija I i II, Tutmosa III itd.

Iako arheološka istraživanja ovog lokaliteta traju skoro 300 godina, on je još uvek predmet velike pažnje arheologa i egiptologa iz čitavog sveta i smatra se da postoji još mnogo neotkrivenih dokaza, čije pronalaženje bi upotpunilo sliku o ovom mističnom mestu i pomoglo u shvatanju mnogih nerazjašnjenih misterija vezanih za drevno egipatsko carstvo.