Jedrene




jedrene turska




Jedrene, ili na turskom Edirne, je grad na severozapadu Turske, administrativni centar istoimenog vilajeta u evropskom delu provnicije Marmara. Blizu je tromeđe Turske, Grčke i Bugarske, tačnije 7 km od grčke i 20 km od bugarske granice. Grad leži na severu Trakije, u plodnoj trakijskoj ravnici, na ušću reke Tundže u reku Maricu, udaljen 220 km od Istanbula. Vilajet Jedrene ima površinu od oko 830 km2 i oko 163.000 stanovnika. U samom gradu, prema procenama iz 2012. godine, živi blizu 149.000 ljudi. Jedrene ima vlažnu, subtropsku klimu, karakterističnu po toplim letima i hladnim zimama. U Jedrenu kiša pada prosečno 103 dana tokom godine, najtopliji mesec je jul, sa prosečnom temperaturom od 24,5oC, a najhladinij januar ima srednju temperaturnu vrednost od 3,1oC.




jedrene turkey

Prema grčkoj legendi Jedrene je osnovao Orest, sin spartanskog kralja Agamemnona i dao mu po sebi ime Orestias. Međutim, na osnovu istorijskih činjenica, Jedrene je grad koji je u 2. veku podigao rimski car Hadrijan, po kome je nazvan Hadrijanopolj. On se vrlo brzo razvio i postao glavni grad rimske provnicnije Trakije. Kroz istoriju područje današnjeg grada Jedrene bilo je, pre svega zbog svog geografskog položaja blizu granice Evrope i Azije, poprište 16 velikih bitaka. Konstantin Veliki je kod Hadrijanopolja 323. godine pobedio rimskog cara Flavija Galerija Licinija, 9. avgusta 378. godine ovde se dogodila bitka u kojoj su Vizigoti porazili Rimljane i ubili njihovog cara Flavija Julija Valensa, 813. godine bugarski kan Krum je pokorio Hadrijanopolj, a 1205. godine ovde je bugarski car Kalojan porazio krstašku vojsku. 1227. godine grad osvaja epirski vladar Teodor Komnin, ali već 1230. godine Hadrijanopolj potpada pod vlast bugarskog cara Ivana Arsena II. Osmanski sultan Murat I zavladao je ovim područjem 1362. godine, a 1365. godine grad postaje prestonica Otomanskog carstva i dobija današnje ime Edrine. Jedrene je bilo glavni grad osmanlijskog carstva sve do pada Carigrada 1453. godine. Međutim, iako je prestonica premeštena u Carigrad, grad Jedrene i dalje je imao veliki značaj. Postao je središte istoimenog vilajeta sa više od 950.00 stanovnika. U njemu su često boravili članovi carske porodice i pripadnici najvišeg društvenog sloja, bio je idelana grad za odmor sa starim palatama, letnjikovcima, vrtovima, lovištima i značajan lečilišni centar sa jednom od najstarijih duševnih bolnica na svetu. Takođe, grad je u tom periodu bio važan trgovački centar, poznat po proizvodnji vunenih tkanina, svile, tepiha i poljoprivrednih proizvoda. Ruska vojska je u 19. veku u dva navrata zauzimala grad, prvi put 1829. godine, ali se iste godine povukla nakon potpisivanja Mirovnog ugovora, a drugi put 1878. godine. U Prvom balkanskom ratu Bugari, pojačani srpskim vojnim snagama, osvajaju Jedrene u martu 1913. godine, ali 22. jula iste godine, u Drugom balkanskom ratu Turci vraćaju grad pod svoju vlast. Od kraja Prvog svetskog rata do uspostavljanja primirja u Grčko-turskom ratu 1922. godine Jedrene je bilo u sastavu Grčke, a mirovnim ugovorom iz Lozane 1923. godine potvrđeno je pripajanje Jedrena Turskoj republici.




jedrene

Kao grad sa dugom i burnom istorijom, Jedrene je danas primamljiva tursitička destinacija sa bogatom kulturno-istorijskom zaostavštinom. Pored toga, povoljan geografski položaj grada, koji je smešten na samom ulasku u Tursku iz Evrope, čini ga dobro povezanim sa Evropom, ali i sa najvećim turskim gradom Istanbulom. Najveća atrakcija i simbol Jedrena je džamija Selimi, nazvana po sultanu Selimu II, sinu Sulejmana Veličnastvenog, po čijem nalogu je sagrađena u periodu od 1569. do 1579. godine. Selimija se smatra jednim od najznačajnijih dela velikog osmanskog arhitekte Mimara Sinana. Džamija, koja je građena sa ciljem da nadmaši istanbulsku Aja Sofiju, karkateristična je po gotovo savršenim arhitektonskim rešenjima, dok su njeni dekorativni detalji potpuno u senci impoznante arhitekture. Ispred džamije se prostire veliko i prelepo uređeno dvorište, a sama džamija smeštena je u središnjem delu kompleksa, u kome se još nalaze grobnica Selima II, medresa, bolnica, narodne kuhinje i više turskih kupatila – hamama. U dvorištu Selimije se nalazi i spomenik njenom graditelju Sinanu. Selimija je poznata kao džamija sa najvišim minaretima u Turskoj. Oni ima 4 minareta visoka 70 metara i široka u prečniku svega 4 metra. Kupola džamije je veća do kupole Aje Sofije, čime se Sinan u svakoj pogodnoj prilici hvalio. Prečnik kupole iznosi 31,28 m, a drži je 8 lučnih stubova, u islamskom svetu poznatih pod nazivom slonovske noge. U centralnom delu unutrašnjosti, ispod same kupole, nalazi se velika platforma. Unutrašnji zidovi su od kamena bež boje, sa skromnim keramičkim dekoracijama, a podovi su prekriveni raskošnim turskim tepisima. U Jedrenu se nalazi još nekoliko džamija, među kojima su najinteresantnije: džamija Uč Šerefli, Stara Eski džamija, džamija Muradija itd. U neposrednoj blizini Sulejmalnije smešten je Arheološki muzej sa dosta skromnom zbirkom eksponata. Bajazitov kompleks je još jedna velika znamenitost grada. Njega je sagradio početkom 16. veka sultan Bajazit II, a u sklopu kompleksa se nalazi više građevina, među kojima su najvažnije stara bolnica, nekadašnji medicinski fakultet i džamija. Ovaj kompleks je poznat po tome što je imao jednu od najstarijih duševnih bolnica na svetu. U njoj su se lečili uglavnom turski vojnici koji su preživeli ratne traume. Danas se kompleks koristi za potrebe Jedrenskog univerziteta, a u njemu se nalazi i Muzej medicine, koji nosi priznanje najboljeg evropskog muzeja u 2004. godini. U centru Jedrena najaveću pažnju privlači Makedonski toranj, jedini ostatak vizantijskih gradskih bedema. Nekada je na vrhu tornja stajala i sahat kula, koja se srušila 1953. godine. Centar grada krase brojne fontane i spomenici, od kojih treba izdvojiti, naravno, spomenik Kemalu Ataturku, spomenik lalama, spomenik šaranima i spomenik rvačima. Jedna vrsta rvanja, specifična po rvačima namazanim uljem i obučenim u uske pantalone, je u Turskoj veoma popularan sport, a Jedrene je grad u kome se održava tradicionalno takmičenje u rvanju ovog stila, inače najveće tursko takmičenje u ovom sportu. Preko gradskih reka Marice i Tundže postoji desetak kamenih mostova, od kojih je najstariji podignut još u vizantijskom periodu. Jedan od tih mostova vodi do velike ade na reci Tundža, na kojoj je smeštena rvačka arena. Još jedan stari most je poznat po tome što se uz njega nalazi Toranj pravde (Adalet Kasri)¸ kao jedna od retkih sačuvanih građevina nekadašnjeg kompleksa sultanske palate. Ispred tornja nalaze se kamen poštovanja, na kome su građani ostavljali molbe sultanu i kamen upozorenja, koji je služio za odsecanje glava neposlušnih građana. Most vodi preko reke Tundža do ostataka sultanske palate. Ovaj, nekada impozantan kompleks, oštećen je u mnogobrojnim ratovima i borbama koje su se vodile u Jedrenu, a najviše tokom Balkanskih ratova. U toku su radovi na njegovoj rekonstrukciji. U sklopu kompleksa danas postoji više spomenika, kao i velika grobnica turskih vojnika. Grad Jedrene ima nekoliko starih karavansaraja, od kojih su najinteresnatnija dva: Rustem pašin karavansaraj i karavansaraj Ekmekcioglu Ahmet paše, oba iz 16. veka. U Jedernu postoje i dve hrišćanske crkve – Crkva Svetog Đorđa, podignuta 1880. godine i Crkva Svetog Konstantina i Jelene iz 1869. godine, obe u sastavu bugarske pravoslavne crkve. U širem centru grada mogu se videti i ostaci najveće sinagoge na Balkanu. Staro gradsko jezgro Kaleiči karakteristično je po starim drvenim kućama i uskim kaldrmisanim ulicama. Za ljubitelje šopinga u Jedrenu postoji više bazara, a duž glavnog gradskog šetališta Saračlar, koje od centra vodi prema zapadu do starog grada, nalaze se brojne prodavnice, restorani i kafići.