Nemrut




nemrut turkey




Nemrut je planina na jugoistoku Turske, iznad grada Adijamana i na oko 40 km severno od grada Kahte. Planina je poznata po istoimenom arheološkom lokalitetu smeštenom na njenom 2.134 metara visokom vrhu. Takođe, na planini se nalazi i jedan od najlepših i najbogatijih Nacionalnih parkova u Turskoj.

Sredinom 3. veka p.n.e. Nemrut je bio granica između Seleukidskog i Parćanskog carstva i samim tim smatrao se važnom strateškom tačkom. Kada je 109. godine p.n.e. Mitrijad I Kalinik stvorio carstvo Komagena, planina se našla u njegovom sastavu. Komageni su imali moćno carstvo, poznato po tome što su njegovi stanovnici preuzeli kulturne, civilizacijske i pre svega religiozne tekovine Grka i Persijanaca. Antioh I Epifan nasledio je svoga oca Mitrijada I na čelu Komagenskog carstva 64. godine p.n.e. Na početku njegove vladavine carstvo se naglo razvijalo, između ostalog zahvaljujući njegovim mudrim državničkim potezima, među kojima je svakako najpametnije bilo potpisivanje ugovora o nenapadanju sa Rimljanima.




nemrut turska

Međutim, zbog svojih ranih uspeha, Antioh je vrlo brzo počeo da sebe poistovećuje sa božanstvima i da veruje u svoju besmrtnost. Zato se odrekao svog saveza sa Rimljanima i priključio se Parćanima, što je dalo povod Rimljanima za uništavanje Komagenskog carstva. Ono je, posle višegodišnjih borbi konačno prestalo da postoji 38. godine p.n.e. Sve što je danas ostalo od moćnog Komagenskog carstva je zagrobni hram Antioha I podignut na vrhu Nemruta 62. godine p.n.e. Osim grobnog svetilišta, Antioh je oko njega podigao i više statua, visokih 8-9 metara, od kojih je jedna predstavljala samog Antioha, dok su ostalo bile statue grčkih, persijskih i jermenskih bogova u koje su Komageni verovali (Herkul-Vahagn, Zevs-Ahura Mazda, Apolon-Mitra itd.) i po dve lavlje i orlovske statue. Statue su zauzimale sedeći položaj i imale su uklesana svoja imena na postoljima. Nekoliko vekova kasnije, najverovatnije u 8. veku od strane ikonoboraca, sa svih statua su poskidane njihove glave, koje su danas raštrkane po čitavom lokalitetu, ispod samih statua.




nemrut turska planina

Pornađeni su i ostaci friza sa prikazima Antiohovih predaka. Na lokalitetu se nalaze i ostaci kružne gromile, prečnika 152 m i visine 49 metara, sa gotovo identičnim prikazima. Skulpture na tim prikazima imaju lica sa odlikama Helena, ali frizure i odore Persijanaca. Sa zapadne strane leži glomazna ploča sa lavom i planetama Jupiter, Merkur i Mars, koje su postavljene po rasporedu od 7. septembra 62. godine p.n.e., što verovatno označava datum kada je počelo zidanje hrama. Sa istočne strane, koja je i danas solidno očuvana, postoje naslage kamena i ostaci puta oivičenog zidinama. Istočna i zapadna terasa hrama bile su povezane tim putem, a on se pružao do podnožja Nemruta. Namena celog ovog lokaliteta ni danas nije sasvim jasna, ali se pretpostavlja da je korišćen prilikom verskih obreda. Antiohov hram slučajno je 1881. godine otkrio Nemac Karl Puhtejn, inženjer koji je tih godina vršio istraživanja na ovom području. Kasnije mu se u iskopavanjima pridružio Karl Human, nemački građevinski inženjer i arheolog, koji je dvadesetak godina ranije pronašao još jedan drevni turski grad Pergamon. Međutim, njihova istraživanja nisu dala zapažene rezultate. Mnogo bolji učinak ostvarila je grupa američkih arheologa koja je Nemrut počela da istražuje 1953. godine. Danas je Nemrut jedano od najznačajnijih arheoloških nalazišta u Turskoj i velika turistička atrakcija. Od 1987. godine Antiohov grobni hram na Nemrutu uvršen je na listu UNESCO-ve kulturne baštine. Zbog velikog snega Nemrut nije pristupačan tokom zime i može se posećivati isključivo u periodu od sredine aprila do sredine oktobra.