Giza




giza egipat




Giza je grad smešten u predgrađu Kaira, 20 km jugozapadno od njegovog centra. Jedan je od najvećih turističkih centara Egipat, ali i svetski poznata turistička destinacija. U njegovoj okolini nalaze se brojni arheološki lokaliteti koji predstavljaju jedno od najvećih arheoloških blaga u celokupnoj istoriji ljudske civilizacije. Ostaci nekropole drevne egipatske prestonice Memfisa rasuti su svuda po okolini Gize. Memfis i njegove nekropole Sakara, Abusir, Velike piramide u Gizi i Dahšur uvršteni su na UNESCO-vu listu svetske kulturne baštine 1979. godine.




Memfis je drevna egipatska prestonica osnovana oko 3.100. godine p.n.e. Njegove ruševine, među kojima su najočuvaniji ostaci hrama posvećenog bogovima Ptah i Apis, gde je pronađeno više statua, od kojih su najvažnije dve velike alabasterne statue faraona Ramzesa II, nalaze se u neposrednoj blizini Gize i nadovezuju se na visoravan Gize, najznačajniji lokalitet ovog područja. Na platou udaljenom 10 km od centra Gize nalazi se Nekropola u Gizi, arheološko nalazište koje obuhvata tri faraonske Velike piramide, statuu Velike Sfinge, 9 manjih piramida, nekoliko mastaba, selo graditelja piramida i industrijski kompleks.

egipat piramide




Velike piramide predstavljaju kompleks koji se sastoji od tri piramide: Keopsove, Kefrenove i Mikerinove. Keopsova ili Velika piramida, najstarije i jedino od sedam svetskih čuda antičkog sveta koje još uvek postoji, je najveća u ovom kompleksu. Sagrađena je kao grobnica faraona Kufua, poznatijeg kao Keops, što je njegovo grčko ime, oko 2.560 godine p.n.e. Pretpostavlja se da je građena punih 20 godina i da je na njenoj izgradnji radilo više od 100.000 ljudi, pretežno robova i egipatskih seljaka. U nju je ugrađeno više od 2,3 miliona blokova napravljenih od krečnjaka, bazalta i granita, svaki težine oko 2 tone. Ova impozantna građevina je imala visinu 146 metara, a dužina svake od njenih stranica iznosila je 230 metara. Ukupna njena težina bila je 6,5 miliona tona, a površina piramide bila je prekrivena glatkim krečnjakom. Međutim, pod teretom vekova, glatki sloj je otpao, a vrh piramide se urušio, tako da je ona danas visoka 138,75 metara, dužine njenih stranica su 225 metara, dok ukupna površina na kojoj se nalazi iznosi 5,3 hektara. Sve do kraja 19. veka bila je najveća građevina na celom svetu. Ulaz u piramidu nalazi se na njenoj severnoj strani. U unutrašnjosti su otkrivene tri odaje, međusobno spojene hodnicima. Najveća prostorija je potpuno prazna, drugu prostoriju predstavlja velika galerija, dok je treća, najvažnija prostorija, Keopsova zagrobna soba.




giza piramide egipat

U njoj je smešten zadivljujući sarkofag izgrađen od crvenog granita. Oko piramide se nalaze brojne mastabe, u kojima su sahranjivani članovi faraonske porodice i veziri faraona. Istočno od Velike, smeštene su još tri male piramide: piramida kraljice Heteferes, Keopsove majke, kao i dve piramide Keopsovih žena – piramida kraljice Meritites i piramida kraljice Henutsen. Pored njih se nalazi i mala satelitska piramida. U neposrednoj blizini Keopsove piramide, 1954. godine otkrivena je, sasvim slučajno, jedna jama u kojoj su pronađeni ostaci najstarijeg drvenog broda na svetu. Kasnijim istraživanjima otkriveno je ukupno 5 jama, pokrivenih masivnim kamenim pločama u kojima su se nalazili savršeno očuvani delovi rastavljenog broda. Na ponovnom sklapanju Sunčevog broda radilo se punih 16 godina, a on je danas izložen u posebnom objektu u okviru kompleksa u Gizi. Delovi broda su izrađeni od kedra i egipatske smokve. Njegova dužina je 43 metra, a širina oko 6 metara, dok mu je nosivost oko 40 tona. Brodski stubovi su u obliku papirusa, na središnjem delu nalazi se pokrivena kabina, a sa strane su vesla.




gipat

Pretpostavlja se da je brod imao simbolično značenje. Njime je Keopsovo telo prevezeno do piramide, odnosno sa ovozemaljskog života je prebačeno u zagrobni život. Kefrenova piramida se nalazi na malom uzvišenju pa izgleda kao da je viša od Keopsove. Međutim, ona je druga po veličini, sa visinom od 136,5 metara i dužinom stranica 210,5 m. Njena originalna visina iznosila je 143,5 metara, a dužina stranica bila je 215,5 m. Cela spoljna fasada bila je prekrivena glatkim ispoliranim krečnjakom koji je danas sačuvan samo na njenom vrhu, pa izgleda kao da piramida ima kapu. Kefrenova piramida je najbolje očuvana u ovom kompleksu, a podignuta je u vreme četvrte egipatske dinastije kao grobnica faraona Kefrena, Keopsovog sina. Ova piramida ima dva ulaza, ali je u funkciji samo ulaz na njenoj severnoj strani. Unutrašnjost, koja je izuzetno očuvana, ukrašena je izrezbarenim zidovima. U njoj je pronađena Kefrenova statua, koja je danas izložena u Egipatskom muzeju u Kairu. Pored Kefrenove piramide nalazi se mala satelitska piramida nepoznatog porekla. Najniža piramida ovog kompleksa je Mikerinova piramida. Ova piramida, koja je prema pretpostavci podignuta u 26. veku p.n.e. imala je visinu 66 metara i dužinu stranica 109 metara. Danas je visoka 62 metra, a u osnovi ima 103,4 metra širine. Njena spoljašnjost je bila u donjem delu obložena crvenim granitnim pločama, a u gornjem uglačanim krečnjakom sve do 16. veka. Unutrašnjost, koja je nekada bila ukrašena brojnim statuama i granitnim zidovima, danas je prazna, sa uzanim i strmim hodnicima i niskim odajama. Uz Mikerinovu piramidu smeštene su tri male piramide, koje egiptolozi nazivaju „Kraljičinim piramidama“. Tri velike piramide povezane su podzemnim hodnicima. Najzad, na platou Gize nalazi se i Stepenasta piramida kraljice Hentkaus I, visoka 17 metara, sa stranicama dužine 46 metara, uz koju se nalaze dva prateća objekta: hram i kraljičin piramidalni grad. Velika Sfinga je statua lava u ležećem položaju sa ljudskom glavom. Predstavlja najveću skulpturu isklesanu u jednoj steni u istoriji svetske civilizacije. Njena dužina bez nogu je 58,5 metara, širina 6 metara, a visina oko 20 metara. Ispružene lavlje noge su duge 15 metara. Cela figura isklesana je u monolitnoj krečnjačkoj steni, osim lavljih šapa, koje su napravljene od kamenih blokova. Njeno telo je urađeno grublje, dok je glava veoma pažljivo i precizno isklesana. Tragovi boje iza njenih ušiju ukazuju na to da je bila obojena živahnim bojama. Danas su vidljiva brojna oštećenja na sfingi. Na njenom donjem telu je primetna poprilična erozija, dok na glavi nedostaju nos i deo brade. Prema nekim istraživačima, sfinga je podignuta u vreme vladavine faraona Kefrena, oko 2.500. godine p.n.e. Međutim, drugi tvrde da je statua starija i da je već u vreme Keopsa, Kefrenovog oca bila isklesana. Postoje i teoretičari koji smatraju da je ona starija još 1.500 godina pre četvrte dinastije faraona, odnosno da potiče iz 40. veka p.n.e. Ono što se pouzdano zna je da glava sfinge pripada muškarcu, po nekima to je lik egipatskog boga sunca Amona, a po drugima lik faraona Kefrena. Statua sfinge je u starom Egiptu imala veliko simboličko značenje. Ona je simbol vrhovnog egipatskog božanstva Amona, boga sunca i zato gleda prema istoku i reci Nil i verni je čuvar piramida.




giza piramide

Sakara je lokalitet nekoliko kilometara južno od platoa Gize, površine oko 10,5 km2, na kome se nalazi ukupno 17 piramidalnih kompleksa, brojne mastabe, hramovi itd. Najvažniji objekat na ovom lokalitetu je Džoserova stepenasta piramida, podignuta oko 2.650 godine p.n.e. kao grobnica faraona Džosera. To je najstarija svetska građevina od klesanog kamena i najstarija sazidana stepenasta piramida u Egiptu. Sastoji se od 6 zasebnih mastaba različitih dimenzija, koje su građene jedna preko druge, tako da je objekat na završetku gradnje dobio oblik stepenaste piramide. Njena prvobitna visina bila je 62,5 m, a danas je ona visoka 60 m. U osnovi se nalazi pravougaonik dimenzija 121×190 metara. Ispod piramide se nalazi mreža podzemnih hodnika, za koju se pretpostavlja da zauzima površinu od oko 5 km2. Oko piramide nalaze se ostaci brojnih manjih objekata. Postoje i ruševine zidina kojima je Džoserov piramidalni kompleks bio opasan. Pored Džoserovog kompleksa, bitnije građevine u Sakari su: Zakopana piramida faraona Sekemketa, Šepseskahova mastaba, Piramida faraona Userkafa, Piramidalni kompleks faraona Džedkare Isesia, Unasov kompleks piramida, Tetijev kompleks piramida, Piramidalni kompleks Pepija I, Piramida Pepija II (najmlađa izgrađena velika piramida Starog carstva), kompleks faraona Horemheba, kao i Serapeum (kompleks grobnica uklesanih u stenama u kojima su pronađeni mumificirani leševi bikova (bik je smatran utelotvorenjem božanstava Ptaha). Još jedna znamenitost Sakare je i skup kipova, poznat kao Krug filozofa, koji su isklesani u vreme dinastije Ptolemejida, a između ostalih, tu su kipovi Homera, Platona, Pindara i drugih grčkih filozofa.

Sa Sakarom se graniči lokalitet Dahšur sa većim brojem zadivljujućih piramida. Najpoznatije su Savijena piramida, napravljena za faraona Snofrua, oca mnogo poznatijeg faraona Keopsa, ali sa greškom zbog čega i nosi ovakav naziv, kao i Crvena piramida faraona Snofrua, najstarija klasična piramida u Egiptu, impresivnih dimenzija – visoka je 105 metara, a dužina stranica u osnovi iznosi 220 metara. Spoljni zidovi piramide bili su prekriveni glatkim krečnjakom, ali je on vremenom otpao, a kasnije je korišćen za izgradnju Kaira. U njoj je pronađeno mumificirano telo, koje je verovatno pripadalo faraonu Snofruu. Poznatije građevine koje se nalaze u Dahšuru su i Piramida faraona Amenemhata II (19. vek p.n.e.), Piramida faraona Sesostrisa III (19. vek p.n.e.), kao i Crna piramida Amenemhata III, koja posebno pleni svojom lepotom, izgrađena od crnog granita, ali je u dosta lošem stanju, tako da više podseća na brdo nego na piramidu.

Poslednje važno arheološko nalazište u okolini Gize je Abusir, lokalitet smešten par kilometara severno od Sakare. Ovde se nalazi ukupno 14 piramida, među kojima se ističu piramida faraona Sahurea, stepenasta piramida faraona Neferirkarea Kakaia, piramida faraona Neferefrea, kao i piramida faraona Neusere Izi-ja. Piramide su u dosta lošem stanju, a neke od njih još uvek nisu identifikovane.