Manastir Svete Katarine




manastir svete katarine sinej egipat




Sveta Katarina je pravoslavni manastir u južnom delu egipatskog poluostrva Sinaj, u blizini naselja Sveta Katarina. Nalazi se na 1.300 metara nadmorske visine, u nepristupačnoj maloj uvali Sinajske pustinje, okružen najvišim vrhovima granitne planine Sinajske gore (vrh Sveta Katarina 2.642 m, Mojsijev vrh 2.285 m). Udaljen je oko 200 km od Šarm el-Šeika, jednog od najpoznatijih egipatskih letovališta na Crvenom moru. Spada u grupu najstarijih hrišćanskih manastira na svetu i nalazi se na UNESCO-voj listi svetske kulturne baštine. Pored glavnog hrama, posvećenog Preobraženju gospodnjem, u okviru manastirskih zidina postoji još 12 manjih kapela, manastirski muzej i jedna džamija, što manastir Svete Katarine čini jedinim verskim kompleksom na svetu u okviru kojeg postoje hrišćanska i islamska bogomolja. Kuriozitet predstavlja i podatak da manastir, iako je star 15 vekova, nikada nije oštećen, niti osvojen.




Na mestu gde je, prema predanju, oko 1.400. godine p.n.e. Mojsije video nesagorivi grm kupine i gde mu se javio glas Božijeg Anđela, carica Jelena, majka vizantijskog cara Konstantina Velikog, sagradila je Bogorodičinu kapelu 330. godine. Kapela vrlo brzo postaje mesto okupljanja hrišćana, a uz nju 542. godine car Justinijan i carica Teodora otpočinju gradnju nove crkve i monaškog konaka. Crkveni objekti su, pre svega u odbrambene svrhe, opasani četvorougaonim kamenim zidinama sa 4 kule. Novoizgrađena bazilika predstavljala je trobrodo zdanje od crvenog granita, koji je eksploatisan sa okolnih brda. Unutrašnjost crkve ukrašena je krajem VI veka. Ime Sveta Katarina nosi od IX veka, kada su mošti ove velikomučenice, rođene u Aleksandriji 294. godine, prenete sa vrha Sinajske gore u manastir, gde i danas počivaju.




U manastiru Svete Katarine boravio je i najveći srpski prosvetitelj Sveti Sava, kada je 1234. godine posetio Sinaj i tu proveo četrdesetodnevni časni post. U manastiru se nalazi i najstariji sačuvani srpski psaltir. U drugo polovini XIV veka manastir su više puta posećivali i bogato ga darivali kraljica Jelena i kraljevi Milutin i Dragutin, a u istom periodu jedan od manastirskih igumana bio je Srbin Joanikije.

Manastir Svete Katarine ima drugu najveću zbirku rukopisnih knjiga na svetu, koja broji više od 3.500 knjiga i od koje je veća jedino rukopisna zbirka koja se čuva u Vatikanu. U manastirskoj zbirci se do polovine XIX veka nalazio Sinajski kodeks, najstariji prepis Biblije, sačinjen u IV veku, koji je danas izložen u Britanskom muzeju u Londonu. Takođe, u ovom manastiru se čuva i sporazum o izuzeću, dokument sa otiskom Muhamedove ruke, koji su, prema predanju, monasi manastira dobili lično od Muhameda 625. godine, kada su, da bi sačuvali manastir od muslimanske najezde, otišli u Medinu i zatražili pomoć od muslimanskog proroka. Prilikom jedne druge najezde muslimana, u XI veku, u manastirskom kompleksu sagrađena je i džamija, sa velikim minaretom koji je vidljiv i van zidina manastira i koji je u više navrata tokom istorije spasio Svetu Katarinu od razaranja.




U oltarnoj apsidi crkve nalazi se mozaik Preobraženja gospodnjeg, iz VI veka, jedno od najlepših dela umetnosti ranog hrišćanstva, čija je autentičnost u potpunosti sačuvana. Na mozaiku su prikazani Isus Hrist, Prorok Ilija i Mojsije. Još jedan autentičan primerak ranohrišćanske umetnosti predstavljaju i ulazna vrata, kao i grede na plafonu, sa predivnim duborezom u drvetu. Na crkvenim stubovima nalazi se 12 ikona kalendara sa likovima svetaca i detaljima o najvažnijim događajima za svaki mesec u godini. U manastirskom dvorištu, uz sam crkveni zid, raste sveti žbun kupine čiji koren se nalazi ispod temelja crkvene kapele. Zahvaljujući mnogim monasima, trgovcima i vladarima, koji su prilikom posete manastiru bogatili njegovu riznicu, u manastirskom muzeju postoji jedna od najbogatijih kolekcija ikona na svetu, sa više od 2.000 ikona, među kojima su najstarije dve ikone iz VI veka – ikona Hristosa Pantokratora i ikona Svetog Petra, rađene retkom ikonopisačkom tehnikom enkaustike, a posebno su vredne i ikone donete iz Carigrada za vreme ikonoboračkog perioda, koje su tako i spasene od uništenja. Pored toga, muzej poseduje i bogatu riznicu raznih crkvenih predmeta među kojima se ističu brojni krstovi, kandila sa pozlatom, krune od srebra i zlata itd. Danas je manastir Svete Katarine važna destinacija hodočasnika iz svih krajeva sveta, a u sve većem broju ga posećuju i turisti, naročito tokom letnje sezone. Hodočasnici koji posete manastir i izvrše svečani čin celivanja Katarinine ruke, u znak zahvalnosti i sećanja na manastir i Svetu Katarinu, dobijaju na dar od monaha prsten sa natpisom „Sveta Katarina“ na grčkom jeziku i brojanicu sa 33 čvora.